ve Türkçe
Diller arasındaki etkileşimler yalnız toplumsal veya siyasî ilişkilerle gerçekleşmez. İki dilin değişik sebeplerle ve değişik şartlar altında karşılaşmaları, bir arada yaşamaları ya da kullanılır olmaları, bunlar arasında geçişme ve etkileşmelere, bu dillerden birinde görülen ses, şekil ve söz dizimiyle ilgili eğilimlerin diğerine yansımasına, aktarılmasına yol açar. 6 Ayrıca diller arasındaki bu ilişkilerin çözülmesi bir dilin tarihini aydınlatabilir. Bu bakımdan değerlendirildiğinde bu yönde yapılan dil çalışmalarının bir ‘dil arkeolojisi’ alanını ortaya çıkardığını düşünebiliriz.

Gora dili, söz varlığındaki Türkçe kelimelerle bu bakımdan değerlendirildiğinde ilgi çekici bir tablo ortaya koyar. Bu Türkçe kelimeleri iki grup hâlinde değerlendirmek mümkündür. Birinci gruba dahil edeceğimiz kelimeler, Türk dili kökenli olanlardır ve sayıca bir hayli fazla oldukları görülür. Türk diliyle ilişkisi olan diğer Balkan dillerindeki kelimelerle mukayese edildiğinde bu durum daha net olarak anlaşılır. Maddi ve manevi kültürle ilgili birçok anlam alanındaki Türk dili kökenli kelimeler, Gora dilinde kullanılmaktadır. İkinci gruba dâhil edebileceğimiz kelimeler, Türk dili kökenli olmayan, Türk dili aracılığıyla Gora diline geçmiş kelimelerdir. Arap, Fars, Grek ve Latin kökenli bu kelimeler, Türk dilinin fonetiğiyle Gora diline girmişlerdir. Her iki gruba dâhil ettiğimiz kelimeler, Gora dilinin söz varlığında önemli bir yer işgal etmektedirler. Bu kelimelerin tesbiti hem Gora dili bakımından hem de Türk dili bakımından önem arz eder.

Gora dilinde kullanılan Türk dili kökenli kelimeler bugün hem Türkiye Türkçesinde hem de Türk dilinin diğer lehçelerinde kullanılırlar. Bu kelimeler, yukarıda söylediğimiz gibi farklı anlam alanlarına aittirler. Öncelikle Gora dilinde kullanılan Türk dili kökenli kelimeler hakkında bilgi vermek amacıyla bu kelimelerin Türkiye Türkçesinde ve diğer Türk lehçelerindeki şekillerini incelemek doğru olacaktır. Gora dilinde varolan Türk dili kökenli kelimelerin ortaya çıkarılması bakımından bu şekiller önem arzederler. İncelememizin ilk bölümünde Gora dilinde kullanılan Türk dili kökenli kelimelerin önce Gora dilindeki şekli ardından da Türkiye Türkçesindeki ve diğer Türk lehçelerinde olan şekilleri yer almaktadır.

Gora dilindeki Türk dili kökenli kelimeler başlığı altında ortaya koyduğumuz bu kelimelerin ardından Gora dilinde kullanılan Türk dili kökenli ve Türk dilinden bu dile geçmiş Türkçe kelimelerin anlam alanlarına göre gruplandırması yer alır. Bu gruplandırma, bize, Gora dilinde birçok anlam alanında Türkçe kelimelerin yaygın olarak kullanıldığını göstermesi bakımından önemli ipuçları verecektir. Şüphesiz bu makalede kullandığımız kelimeler elimizde Gora dilinin
bir sözlüğü olmadan tespit ettiğimiz kelimelerdir. Bu dilin bir sözlüğü yayımlandığı takdirde Gora dilinin bütün söz varlığı ortaya çıkacak ve bizim bu çalışmada göstermeye çalıştığımız Türk dilinden Gora diline geçmiş kelimelerin varlığı daha net bir biçimde ortaya konacaktır.

Diğer taraftan anlam alanında yaptığımız bu gruplandırmadan başka Gora dilinde kullanılan bazı Türkçe fiil kelimelerinin Gora dili kurallarına göre şekillendirildiğini gördük ve bunlardan tespit edebildiğimiz bazı örnekleri de verdik.

Gora dilinde Türk dilinden geçmiş kelimelerde kullanılan bazı ekler bulunmaktadır. Bu ekler, diğer Balkan dillerine de aynı şekilde Türk dili aracılığıyla geçmiş ve sadece Türkçeden geçen kelimelerde değil bu dillerin kendi kelimelerinde kullanılır olmuşlardır.7 Meselâ Türkçe +lik (+lık, +luk) eki Boşnakçada Slâv kelimelerine de getirilmiştir: lopovluk (hırsızlık), bezobrazluk
(yüzsüzlük). Gora dilinde kullanılan Türk dilinden geçmiş eklerden şunları görüyoruz:

+li(ja), +luk (+lik), +ci (cija):
rahatljija (rahat), joldzije (yolcu), jorgandzija (yorgancı), hamallik (hamallık), agalik (ağalık),